26 avqust 2022-ci il, şənbə gecəsi axşam yəhudi təqvimi ilə yeni ay – Elul başlayır. Bu, 5782-ci ilin sonuncu, 13-cü ayıdır. Ay iki gün – 28 avqust 2022-ci il, bazar günü axşamına qədər qeyd olunur. Bundan 29 gün sonra yeni yəhudi təqvimi ilə 5783-cü il başlayır. Elul ayını xarakterizə edən nədir və onun nəyi xüsusidir? Aram dilində "Elul" sözü "axtarış" deməkdir, yəni doğru qərarın axtarışı. İnsan həyatında yaranan problemlərin, yəhudi təqviminə görə yeni ilin astanasında insanın qarşısında duran problemlərin həlli axtarışı.
Yəhudi ənənəsində hər hərfə onun rəqəmsal ifadəsi uyğun gəlir. Beləliklə, sözlər rəqəmsal müqabil qazanır. Məlum olur ki, "Elul" sözü ilə "Bina" sözü – yəni "anlayış" – eyni rəqəmsal ifadəyə malikdir. Bu baxımdan, həll axtarışı baş verənləri anlamaqdan, onları dərk etməkdən və sonda həll yolu tapmaqdan başlayır. Elul ayı gələcək ilə hazırlıqların başladığı dövr kimi xarakterikdir.
Yəhudi ənənəsində yeni ilə hazırlıq bayram süfrəsinin hazırlanmasından çox, keçən ilin yenidən düşünülməsi, il ərzində edilən səhvlərin təhlili və onların düzəldilməsi yollarının axtarışı ilə bağlıdır. Elul ayının başlanğıcından Yom Kippura qədər olan dövr (Eluldan sonrakı Tişrey ayının 10-cu günü – 4 oktyabr 2022-ci il, çərşənbə axşamı axşamından) – insanın tövbə etdiyi, etdiyi səhvləri və günahları etiraf etdiyi dövrdür.
Yəhudi ənənəsi iddia edir ki, insanın həmişə tövbə etmək hüququ var. Bəs niyə məhz bu qırx gün tövbə üçün xüsusi ayrılıb? Bu, tarixi ənənədən irəli gəlir. Çünki yeni Elul ayının ilk günündə peyğəmbər Musa, İsrail xalqının onun yerə qayıdış tarixini səhv hesablayaraq qızıl dana düzəltdiyini görüb sındırdığı Birinci Lövhələr əvəzinə İkinci Lövhələri almaq üçün göylərə qalxdı. Yom Kippur günündə Musa İkinci Lövhələrlə qayıtdı. Yəni Elul ayının başlanğıcından Yom Kippur gününə qədər qızıl dana günahının səbəb olduğu səhvlərin düzəldilməsi baş verdi. Buna görə də Elulun birinci günündən Yom Kippura qədər olan dövr səhvlərin düzəldilməsi və günahların kəffarəsi dövrü hesab olunur.
Elul ayında yəhudi ənənəsində "Slixot" (tövbə duaları) oxumaq adətdir. Bunlar, edilən günahlara görə tövbə əlaməti olaraq oxunan xüsusi dualardır. Şərqi icmalardan olanlar Slixot dualarını Elulun ilk günündən Yom Kippura qədər oxuyur, aşkenazi icmaları isə Elul ayının son həftəsində, şənbə gecəsinin bitməsindən sonra, 17 sentyabr 2022-ci il gecəsindən başlayaraq oxumağa başlayır. Elul ayı ərzində yaxınların qəbirlərini ziyarət etmək də adətdir. Bu ənənə Yom Kippurdan əvvəlki günlərdə (2022-ci ildə – 16 sentyabr və 17 sentyabr səhəri) zirvəyə çatır. Elul ayının başlanğıcından etibarən gələcək il üçün “Ktiva və xatima tova!” – “Roş Ha-Şanada yaxşı yazılma və Yom Kippurda bunun təsdiqlənməsi!” diləmək adətdir.
Yaxşı Şənbə və gözəl Elul ayı arzulayıram!
Yakov İovnoviç