Şvat ayı: Yəhudi təqvimində yeni ay – 5784/2024 г.

Şvat ayı: Yəhudi təqvimində yeni ay – 5784/2024 г.

ב''ה

10 yanvar 2024-cü il, çərşənbə axşamı yəhudi təqvimində yeni ay – Şvat başlayır. Bu, yəhudi təqviminin ən qış ayıdır. Belarusiya və Ukraynada yaşayan nənə və babalarımız zarafatla deyərdilər: “Şvat – qardaş deyil”, bununla ilin ən soyuq dövrünə təsadüf etdiyini nəzərdə tuturdular. Yəhudi ənənəsində Şvat ayı adətən iki hadisə ilə əlaqələndirilir:

Şvat ayının ilk günü peyğəmbər Musa Tövratın son kitabı “Dvarim”i (Təkrar Qanun) ictimai şəkildə oxumağa başladı. Bu kitabda Çıxışın yekunları vurulur və yəhudi xalqının gedə biləcəyi yollar nəzərdən keçirilir. Oxu otuz yeddi gün davam etdi və Musanın vəfat etdiyi gün – sonrakı ay olan Adarın yeddinci günündə başa çatdı. Musa tam 120 il yaşadı! Gün-günə!

Ayın ikinci mühüm hadisəsi “Tu bi Şvat”dır – Şvatın 15-i (ט"ו בשבט). İvritdə “ט” 9 rəqəminə, “ו” isə 6 rəqəminə uyğundur (9+6=15, bu, ט"ו hərflərinin rəqəmsal ekvivalentidir). Bu gün meyvə ağaclarının Yeni İli sayılır (görürsünüz, yəhudilərin nə qədər “Yeni İl”i var – ancaq bayram et!). Bəs niyə bir başqa Yeni İlə ehtiyac var və nə üçün məhz bu vaxt?

“Tu bi Şvat” bayram sayılmır, çünki Tövratda birbaşa qeyd olunmur, lakin yığılmış məhsuldan ondalıq ayrılması haqqında danışılır. Üstəlik, yeddi illik dövrün müxtəlif mərhələlərində bu ayırmanın məqsədləri fərqli olmalıdır. Bəs bir ilin məhsulunu digər ilin məhsulundan necə ayırmaq olar? Bu suala yəhudi müdrikləri cavab verib: əgər ağacların meyvələri “Tu bi Şvat”dan əvvəl “tutursa”, onlar əvvəlki ilə, əgər sonra tutursa, növbəti ilə aid edilir. Bu, xüsusilə İsrail Torpağı üçün aktualdır, çünki burada ağaclar, məsələn, Belarusiya və ya Litvada olduğu kimi deyil, fərqli vaxtlarda meyvə verir və məhsulun vaxt fərqi orada daha aydındır. Yəni “Tu bi Şvat” məhz İsrail Torpağı üçün əhəmiyyətlidir. Məhsul yeddi illik dövrün illərinə görə bölünür və bu, mühüm sosial məna daşıyır: bəzi illərdə ayrılan ondalığın böyük hissəsi kasıblara verilirdi. Bu gün biz bəzən əsrlər boyu yığılmış yəhudi ənənəsini – kasıblara vicdanla, formal şəkildə deyil, kömək etməyi unuduruq.

Bu il “Tu bi Şvat” 23 yanvar 2024-cü il, çərşənbə axşamından 24 yanvar, cümə axşamı axşamına qədər qeyd olunacaq. Ənənəyə görə, axşam süfrəsində ağac meyvələri, xüsusilə İsrail Torpağının meyvələri – zeytun, xurma, üzüm, əncir və nar yeyilir.

Yüz ildən çox əvvəl Tel-Əvivdəki “Hertsliya” məktəb-gimnaziyasında (indiki yerdə çoxmərtəbəli qüllə tikilib) ağac əkmə ənənəsi yaranmışdı. Bu ənənə kökləndi və kütləvi hal aldı. Bu gün İsrail meşə əkini sahələrinin artdığı nadir ölkələrdən biridir. İsrail Torpaq Fondu və Təbiəti Mühafizə Cəmiyyəti bu istiqamətdə ən müasir texnologiyalardan istifadə edərək iş aparır. Ənənənin mahiyyətini unutmaq olmaz...

Yakov İovnoviç tərəfindən hazırlanmışdır